„Trzeba, by rozwój sztuki sprzągł się z rozwojem techniki
i – równolegle w czasie – narzucił formę,
organizował i szeregował zdobycze ludzkości,
kształtujące nowe życie mas”.Jerzy Sosnkowski, „Filozofia wnętrz mieszkalnych”, „WNĘTRZE” 1931/1
(cytat pochodzi z tekstu/manifestu opublikowanego
w inauguracyjnym numerze miesięcznika)
Znakomicie zaprojektowany i zredagowany na wysokim poziomie miesięcznik „Wnętrze” poświęcony „nowoczesnym meblom i urządzeniom wnętrz” był wydawany – z przerwami – w latach 1931-1936. Zgodnie z założeniem redakcji czasopismo miało trafiać nie tylko do profesjonalnych projektantów-architektów, lecz także do przeciętnych obywateli, dla których miało stanowić rodzaj praktycznego poradnika i przewodnika po najnowszych polskich i europejskich trendach w projektowaniu wnętrz, mebli i detali wystroju.
Zgodnie z założeniem redakcji czasopismo miało trafiać nie tylko do profesjonalnych projektantów-architektów, lecz także do przeciętnych obywateli.
Celem wydawnictwa było zarówno propagowanie nowoczesnych, awangardowych form, jak i promowanie najlepszych architektów i projektantów oraz reklamowanie profesjonalnych firm wykonawczych i rozmaitych producentów związanych z tą dziedziną. Inauguracyjny numer ukazał się w najtrudniejszym okresie kryzysu światowego, kiedy ruch budowlany w Polsce praktycznie zamarł. Tematami kolejnych były nowoczesne rozwiązania poszczególnych części mieszkania czy gmachów publicznych, jak: jadalnia, gabinet, sypialnia, kuchnia, tanie meble, oświetlenie, witryna i wystrój sklepu itp. Wyspecjalizowani architekci omawiali je w swoich tekstach teoretycznych, popartych konkretnymi realizacjami polskimi i zagranicznymi. Prezentowano tu prace m.in.: Stanisława i Barbary Brukalskich, Stefana Sienickiego, Heleny i Szymona Syrkusów, Jerzego Gelbarda i braci Sigalinów, Wojciecha Jastrzębowskiego, Lucjana Korngolda i Henryka Bluma, Piotra Marii Lubińskiego, Edwarda Seydenbeutla, Romana Schneidera, Kazimierza Proszyńskiego, Bohdana Lacherta, Zbigniewa Pugeta, Jerzego Sosnkowskiego, Niny Jankowskiej, Rudolfa Świerczyńskiego czy Leonarda Tomaszewskiego, a z twórców europejskich – Le Corbusiera i Pierre’a Jeannereta, Marcela Breuera, Gerrita Rietvelda, Leenderta van der Vlugta i wielu innych.
Z dzisiejszego punktu widzenia szczególnie interesujące wydają się publikacje zdjęć i projektów licznych mebli, zaprezentowane tak, aby stolarze i producenci w najmniejszych nawet ośrodkach mogli je wykonać dla miejscowych klientów. Kilka numerów miesięcznika poświęcono w całości wybitnym realizacjom wnętrz modernistycznych z tego okresu, takich jak: zameczek prezydenta w Wiśle (proj. Adolf Szyszko-Bohusz, Andrzej Pronaszko, Włodzimierz Padlewski/1929-1930), gmach BGK w Warszawie (proj. Rudolf Świerczyński/1928-1931), restauracja Żywiec w Warszawie (proj. Jerzy Sosnkowski/1931) czy willa braci Łepkowskich przy ul. Francuskiej 2 na Saskiej Kępie (proj. Lucjan Korngold i Piotr Maria Lubiński/1933-1934).
O wysoki poziom pisma dbał komitet redakcyjny, w którym zasiadali wybitni profesorowie: Wojciech Jastrzębowski (profesor Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie, jeden ze współorganizatorów Spółdzielni Artystów Plastyków ŁAD, autor wnętrz m.in. gmachu Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w alei Szucha), Mieczysław Kotarbiński (profesor Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie – twórca wnętrz m.in. Aeroklubu RP), Czesław Przybylski (profesor Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, jeden z najwybitniejszych architektów polskich pierwszej połowy XX w.) oraz młody architekt Jerzy Sosnkowski…
To właśnie Sosnkowski był inicjatorem powstania miesięcznika „Wnętrze” i jego redaktorem naczelnym w latach 1931-1934. Młodszy brat gen. Kazimierza Sosnkowskiego (który zresztą również studiował architekturę na Politechnice Lwowskiej) był niezwykle barwną, obdarzoną wieloma talentami postacią dwudziestolecia międzywojennego – dziś niemal zupełnie zapomnianą, a wartą przypomnienia. W latach 1922-1931 był inspektorem artystycznym miasta stołecznego Warszawy. Dzięki swoim koneksjom wojskowym wznosił głównie nowoczesne domy mieszkalne dla Funduszu Kwaterunku Wojskowego (w Warszawie, Stanisławowie, Jabłonnie czy Górze Kalwarii), ale jego najsłynniejszą realizacją było pierwsze w Polsce nowoczesne kino dźwiękowe Atlantic, które zaprojektował wspólnie z Juliuszem Żórawskim (1929-1930). Jerzy Sosnkowski był jednak przede wszystkim projektantem wnętrz i mebli – poza Atlantikiem warto przypomnieć wnętrza restauracji Żywiec (1931) u zbiegu al. Jerozolimskich i ulicy Marszałkowskiej, sklep Mary Mill (1931) czy meble dla Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie (1933). Ponadto był świetnym rysownikiem-ilustratorem i reportażystą (w latach 20. ubiegłego wieku współpracował m.in. z „Tygodnikiem Illustrowanym” i miesięcznikiem „Naokoło Świata”), znakomitym felietonistą „Kuriera Warszawskiego”, a także autorem powieści („Auto, Ty i Ja”, „Czerwone wyłogi”) i kilku zbiorów opowiadań (m.in. „Dom Filozofów”, Radiomiłość”, „Żywe powietrze”).
Młodszy brat gen. Kazimierza Sosnkowskiego był niezwykle barwną, obdarzoną wieloma talentami postacią dwudziestolecia międzywojennego – dziś niemal zupełnie zapomnianą, a wartą przypomnienia.
Prezentowany Państwu reprint „Wnętrza” nr 6/1933 wydaje się idealny do przypomnienia, w skondensowanej formie pokazuje bowiem ówczesne tendencje nowoczesnego, funkcjonalnego projektowania, które będą z pewnością inspirujące i aktualne dla współczesnego czytelnika i projektanta. Numer zawiera obszerny artykuł Kazimierza Proszyńskiego „Wnętrza handlowe”, bogato ilustrowany unikatowymi dziś zdjęciami modernistycznych wnętrz i witryn eleganckich sklepów warszawskich z początku lat 30. XX w., zaprojektowanych przez architektów „szkoły warszawskiej” – m.in. Proszyńskiego (sklep słynnej fabryki czekoladek Fuchs), Stefana Sienickiego (sklep fabryki tapet J. Franaszek w al. Jerozolimskich), Zbigniewa Pugeta (salon potentata futrzarskiego Arpada Chowańczaka przy Krakowskim Przedmieściu), Edwarda Ebera i Edwarda Seydenbeutla (magazyn z wykwintną galanterią W. Golińskiej przy ul. Mazowieckiej) czy Tadeusza Gronowskiego (cukiernia Plutos przy ul. Marszałkowskiej). Pozostałą część miesięcznika zajmuje bardzo interesujący i równie bogato ilustrowany artykuł Jerzego Sosnkowskiego „Wielki Książę Neon” o zastosowaniu neonu jako reklamy świetlnej do ozdoby kamienic, witryn, oświetlenia wnętrz sklepowych. Jest w nim nawet fotografia pierwszego w Europie, prekursorskiego przykładu reklamy neonowej (loterii A. Wolańska), umieszczonej w chodniku ul. Nowy Świat.
Całość numeru dopełniają liczne reklamy przedwojennych sklepów, firm budowlanych i usługowych oraz produkujących meble i inne detale wystroju, wytwórni neonów itp.
Jesteśmy przekonani, że dla wszystkich miłośników modernizmu, a przede wszystkim architektów-projektantów nasz prezent będzie nie lada gratką.
Autor: Dariusz Błaszczyk