,,Lepszy dom 35 m2 niż 150 m2 z kredytem” – z takiego założenia wychodzi dzisiejszy bohater wpisu – Wojciech Zatuszek, który swoim projektem i przede wszystkim realizacją domu pod klucz o powierzchni 35 m2 za 40 tys. złotych zmienia podejście do budownictwa w Polsce. W moim wywiadzie Pan Wojciech opowiada, jak tego dokonać, a także zdradza jak ominąć kwestię pozwolenia na budowę i to wszystko w granicach obowiązującego prawa. Zapraszam!
JAK POWSTAŁA IDEA DOMU O WIELKOŚCI 35 M2 ZA 40 TYS. ZŁOTYCH?
Idea budowy taniego i energooszczędnego domu w niskiej cenie narodziła się w mojej głowie kilka lat temu. Wyjechałem 10 lat temu do Londynu, gdzie zauważyłem pewną zależność. Ludzie za granicą są bardzo praktyczni, nie przykładają dużej uwagi do wyglądu zewnętrznego domów, a bardziej skupiają się na ich ekonomice.
Ogólnie trend małych domów wywodzi się z USA, gdzie kredyty stały się normą. Niestety po wielu krachach ludzie zaczęli zastanawiać się czy da się w jakiś sposób zmniejszyć gabarytowo dom, a przy okazji wiele nie tracić. Tak powstały mini domy. Rachunek był prosty – można było je zbudować własnymi siłami i z własnych oszczędności, unikając 30 – letnich kredytów. Ten rynek znam od podszewki i zacząłem się zastanawiać: dlaczego w Polsce nie możemy budować małych, energooszczędnych domów? Postanowiłem stworzyć coś podobnego, ale nie tak małego jak w USA. To, co mnie dodatkowo pchnęło do realizacji projektu 35 m2, to ceny za pracę w branży budowlanej. Są one bardzo wysokie w porównaniu do cen materiałów budowlanych, które z kolei są bardzo niskie. Te wszystkie aspekty były początkiem idei ,,Zbuduj sam dom”.
KTO PANU POMÓGŁ PRZY REALIZACJI TEGO PROJEKTU?
Projekt realizowałem całkowicie sam. Nauczyłem się w ciągu kilku miesięcy programu do projektowania, aby móc stworzyć instrukcję. Dodatkowo wysłałem setki maili do biur architektonicznych z zapytaniem czy chciałyby uczestniczyć w całej kampanii. Wyszedłem z propozycją, aby zrobiły wizualizację 3D domu, gdyż ja nie miałem pojęcia jak obsługuje się takie programy. Co najlepsze, na około 100 maili wszystkie biura chciały tylko współpracy na zasadzie „Pan płaci, my zrobimy”. Byłem trochę zawiedziony tym faktem, ale pewnego dnia dostałem maila od Grupy Bardzo Twórczej z Łodzi z informacją, że oni bardzo chętnie pomogą mi i to całkowicie bezpłatnie. Co najlepsze – było to jedyne biuro, które odważyło się mi pomóc i teraz wiemy, że na pewno to zaowocowało olbrzymią reklamą. Oczywiście nie mógłbym nie wspomnieć o firmie Blachotrapez i Skil, które dostarczyły mi cześć materiałów i narzędzia do pracy. Muszę również powiedzieć o portalu wspieram.to, który pomógł mi zrealizować i sfinalizować marzenie do końca. Poza tym od początku do końca działałem sam – od wybrania technologii budowania, po skład, aż po montaż wideo.
JAKIE WARUNKI TRZEBA SPEŁNIĆ W POLSCE, ABY POSTAWIĆ DOM BEZ POZWOLENIA DO BUDOWĘ?
Warunkiem postawienia budynku bez pozwolenia na budowę jest posiadanie działki, która dopuszcza zabudowę jednorodzinną mieszkaniową, na której miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dopuszcza budowę budynków gospodarczych lub letniskowych. Buduje się na zgłoszenie, kilka rzutów, opis prac, mapka. Całkowity koszt urzędowy to około 100 zł. Oczywiście nie obyło się bez atrakcji… kiedy zaniosłem własnoręcznie przygotowany projekt, to Pani w Starostwie stwierdziła, że nigdy w życiu czegoś takiego nie widziała, ale jak zapłaciłem lokalnemu architektowi, który niby ,,zrobił to poprawnie” a tak naprawdę naniósł parę dodatkowych danych – wniosek przeszedł bez najmniejszego problemu. Niestety tak to wygląda. Co gmina, to inne zasady (ustalane chyba przez samych urzędników).Wiele osób, które aktualnie buduje dom z projektu nie miały takich problemów. Plusem takiej budowy jest to, że nie ma kierownika budowy ani odbiorów. Po postawieniu takiego budynku zatrudnia się osobę, która ma odpowiednie uprawnienia i to ona robi dla nas zmianę sposobu użytkowania budynku na mieszkalny. Założeniem projektu było to, aby ominąć wszystkie zbędne koszta przy budowaniu małych domów, bo jak wiemy, sam projekt z biura na pozwolenie na budowę kosztowałby ponad 1500 złotych plus dodatkowe opłaty na kierownika budowy itd…
ILE ZAOSZCZĘDZAMY CZASU I PIENIĘDZY PRZY BUDOWANIU DOMU BEZ POZWOLENIA NA BUDOWĘ?
Jeżeli chodzi o oszczędności to jest to dokładnie kwota jaką wydamy na materiały budowlane. Budując dom 35 m2 koszt materiałów waha się w granicach 35-40 tys. „pod klucz” i dokładnie taką kwotę zaoszczędzimy, budując systemem gospodarczym. Biorąc nawet miesiąc urlopu, to z pomocą rodziny, wujka, teścia czy znajomego jesteśmy w stanie taki dom samodzielnie wybudować. Powiem taką ciekawostkę… kiedyś był u mnie znajomy z kolegą, który nic nie wiedział o projekcie, a który prowadzi firmę budowlaną. Zapytałem go ile by wziął za postawienie takiego budynku pod klucz. Odpowiedział jednoznacznie: „70 000 złotych nie wystarczyłoby”.
Z CZEGO ZOSTAŁ ZBUDOWANY DOM?
Dom zbudowałem z tak zwanych paneli SIP, które jeszcze nie są popularne w Polsce, tak samo jak budynki w technologii szkieletowej, o których wciąż krążą mity. Panele SIP to taka sklejona „kanapka”, która składa się z 2 płyt OSB, rdzenia ze styropianu EPS (20cm grubości), a wszystko jest sklejone pianką poliuretanową niskoprężną. Ta technologia od ,,x” lat jest wykorzystywana w USA i krajach skandynawskich. Niestety Polaków bardzo ciężko przekonać do nowych rozwiązań, gdyż panuje cały czas mit „beton to beton”. Technologia SIP daje dwie bardzo ważne rzeczy, a mianowicie: minimalne straty ciepła zimą, a chłód latem, ponieważ dom nie nagrzewa się tak jak murowany.
CZY TAKIE ROZWIĄZANIE JEST BEZPIECZNE I PORÓWNYWALNE DO MUROWANYCH DOMÓW?
W tej technologii buduje się od dawna. Jest sprawdzona i wytrzymała. Jeśli chodzi o porównanie do domów murowanych, to każda technologia ma swoje wady i zalety. W murowanym budynku mamy tylko inne ściany, dach jest taki sam jak w domu szkieletowym.
ILE CZASU ZAJĘŁA BUDOWA DOMU POCZĄWSZY OD ZAŁATWIEŃ FORMALNYCH PO UMEBLOWANIE WNĘTRZA?
Oczekiwanie na decyzję od chwili zgłoszenia chęci budowy, to 30 dni. Sama budowa ,,pod klucz” zajęła 3 tygodnie w dwie, czasami trzy osoby do pomocy. Mały dom, mało pracy – zasada jest bardzo prosta. Dodatkowo nie było tak dużych prac ziemnych w przypadku fundamentu, na który składa się 18 zbrojonych słupów fundamentowych, do których zakotwiony jest dom. Taki fundament można wykonać w 1 dzień w przeciwieństwie do standardowych fundamentów.
W JAKI SPOSÓB JEST OGRZEWANY DOM?
Dom jest ogrzewany za pomocą 2 grzejników elektrycznych olejowych z termostatami. Tak mała powierzchnia użytkowa – 30 m2 – naprawdę nie potrzebuje kotłów czy wielkich pieców, a montując mały kominek mamy dodatkowe źródło ciepła. W Polsce czasami są awarie sieci energetycznej więc moim zdaniem kominek jest nieodzownym elementem komfortu cieplnego w zimie. Brak bezwładności cieplnej domu z paneli SIP jest jego zaletą, a nie wadą. Dzięki temu ogrzewa się tylko powietrze w budynku, a nie także jego ściany. W ten sposób znacznie łatwiej jest regulować temperaturę we wnętrzu. Jeśli jest ciepło – ogrzewanie się wyłącza. Jeśli jest zimno – włącza się. Jeśli nas nie ma w domu – nie grzejemy. Jeśli jesteśmy – ogrzewanie jest włączone. Budynki murowane nagrzewają się bardzo powoli. Dom z paneli SIP nagrzeje się w ciągu 30-60 minut, zatem przez cały czas, kiedy nie ma nas w domu grzejniki mogą być wyłączone. Jeśli jesienna pogoda oferuje nam nocą temperatury bliskie zeru, a kilkanaście stopni w dzień, to w domu z paneli SIP grzeje się tylko wieczorem, zaś w murowanym, aby uzyskać ten sam komfort, piec pracuje zwykle przez całą dobę. Między innymi dzięki tej bezwładności cieplnej najbardziej ekonomicznym sposobem ogrzewania domu z paneli SIP są grzejniki konwektorowe lub olejaki. Dodatkowym atutem jest to, że to bardzo tania w montażu instalacja grzewcza. Z tego względu, że dom z paneli SIP nie ma bezwładności cieplnej, to rzeczywiście wyziębia się nieco szybciej niż dom w technologii tradycyjnej. Jednak nie oznacza to, że temperatura spada w zawrotnym tempie. W ciągu 24 godzin temperatura spada o 2-3 stopnie przy mroźnej zimie. Oczywiście wiele zależy także od tego, ile mamy okien w budynku i jak są duże, ponieważ mają one taki sam wpływ na wyziębianie budynku, jak na prędkość grzania.
JAK WYGLĄDA KWESTIA DOPROWADZENIA DO TAKIEGO DOMU PODSTAWOWYCH MEDIÓW, TAKICH JAK: WODA, PRĄD, KANALIZACJA?
To już robi inwestor we własnym zakresie, ponieważ moje projekty nie zawierają kosztów działki i mediów.
JAKIE NAJWIĘKSZE TRUDNOŚCI NAPOTKAŁY PANA PODCZAS REALIZACJI PROJEKTU?
Oczywiście, to co mogło być największym problemem, to urzędy, z którymi cały czas walczę. Proszę sobie wyobrazić, że dostałem pozwolenie na budowę budynku z naniesioną na projekcie łazienką, a dostałem odmowę budowy szamba. Zaznaczam, że na tej działce nie ma i nie będzie kanalizacji miejskiej. Do tej pory walczę z tą sprawą… Oczywiście wszyscy moi sąsiedzi mają szamba, ale zrobione 20 lat temu. W 2005 roku wszedł nowy plan zagospodarowania w gminie i nie mają funduszy żeby go zrobić. Cuda na kiju po prostu… odwoływałem się, ale to jak kulą w płot. Jest taki zapis i koniec. Dlatego w swoich filmach uczulam wszystkich, że przed zakupem działki należy sprawdzić czy nie idą blisko linie wysokiego napięcia, czy nie ma terenów archeologicznych itd., bo wtedy są same kłopoty. Ja sam, na własnej skórze przekonałem się o tym. Moja działka jest niestety usługowo-przemysłowa, a żeby obejść szambo jest jedno rozwiązanie – muszę część domu przeznaczyć na usługi i wtedy szambo mogę budować bez problemu. To jedyny problem z jakim się spotkałem i nie da się nic z tym nic zrobić… nie ma żadnych ustępstw czy pomocy ze strony gminy.
CZY JEST PAN W STANIE PRZYGOTOWAĆ PROJEKT TAKIEGO DOMU NA ZAMÓWIENIE?
Nie prowadzę działalności gospodarczej w Polsce. Nie buduję na zamówienie dla kogoś z prostej przyczyny – wtedy koszt takiego domu wyniósłby 70 tysięcy i więcej, a to co całkowicie minęłoby się z ideą ,,Zbuduj sam dom”. Materiały wideo oraz instrukcja budowy domu 35 m2 są dostępne na mojej stronie internetowej.
CO SKŁADA SIĘ NA DOM W ŚRODKU? JAKIE ZNAJDZIEMY TAM POMIESZCZENIA?
Dom ma otwartą przestrzeń, dzięki czemu każdy może zaaranżować układ pomieszczeń pod siebie i według własnego pomysłu. 30 m2 użytkowych to powierzchnia jaką ma większość miejskich kawalerek, ale jest jedna różnica – widok z okna w blokowisku, a na spokojnej działce, gdzie rano można wyjść boso na rosę jest nie do opisania. Cisza i spokój. Jak to mówią „ciasny ale własny” no i bez kredytu na 30 lat.
Przykładowe wizualizacje wnętrza domu 35 m2
Wnętrze domu 35 m2
CZY MIESZKA PAN W TYM DOMU NA CO DZIEŃ?
Mieszkałem na co dzień zaraz po zrealizowaniu projektu, ale niestety od 10 lat mieszkam za granicą i musiałem wrócić tam na jakiś czas, ale w czerwcu, najpóźniej w lipcu, będę z powrotem w kraju, ponieważ chcę zrealizować projekt rozbudowy właśnie tego domu z 35 do 68 m2, zamykając się w kwocie 65 tys. złotych „pod klucz”.
DLACZEGO TERAZ ZDECYDOWAŁ SIĘ PAN NA ROZBUDOWĘ DOMU 35 M2 DO 68 M2?
Zdecydowałam się na to, ponieważ tyle czasu zajmuje tworzenie projektów od podstaw, czyli od szczegółowej instrukcji, która dla każdego później wygląda jak instrukcja dodawana do klocków Lego czy do mebli z Ikei. 🙂 Pierwszy projekt to aż 150 stron takiej instrukcji i film, który trwa ponad godzinę i są w nim same konkrety. Do tego dochodzi analiza przepisów budowlanych. No i oczywiście społeczność, która przesyła mi odzew na wszelkie różne sposoby, że taki projekt jest potrzebny na rynku. Nie każdy wybiera drogę budowy domu 150 m2 na 30 – letni kredyt z Passatem na podjeździe. Oczywiście nie twierdzę, że takie rozwiązanie jest złe… po prostu każdy wybiera swoją drogę życiową.
CZY W TYM PRZYPADKU RÓWNIEŻ UDAŁO SIĘ OBEJŚĆ ETAP PRZYZNAWANIA PRZEZ PAŃSTWO POZWOLENIA NA BUDOWĘ DOMU? JEŚLI TAK, TO JAKIE WARUNKI TYM RAZEM TRZEBA BYŁO SPEŁNIĆ?
Warunek jest bardzo prosty – działka musi dopuszczać zabudowę jednorodzinną mieszkaniową. Robi się to w 3 krokach. Pierwszy: budowa budynku gospodarczego lub letniskowego na zgłoszenie. Drugi etap to zmiana sposobu użytkowania na mieszkalny. No i trzeci etap: budowa przydomowego ganku na zgłoszenie.
CZY UWAŻA PAN, ŻE PROJEKT ,,ZBUDUJ SAM DOM” ZMIENI PODEJŚCIE POLAKÓW DO BUDOWNICTWA? JEŚLI TAK, TO W JAKI SPOSÓB?
Wydaję mi się, że już to się zmieniło. Nasza społeczność to 20 tys. osób na Facebook-u, 15 tys. osób na Youtube i ponad 3 tys. osób w grupie ,,Zbuduj sam dom” na Facebook’u. Chodzi o to, że w Polsce nie ma takich projektów. Wszyscy budowlańcy nie chcą się dzielić wiedzą, którą ja propaguję. To tak jakby była to jakaś tajemna wiedza, strach, że zaraz nie będą mieli zleceń. A tak naprawdę budowa to nic trudnego, nic skomplikowanego. Tu przytoczę słowa mojego przyjaciela Patryka, którego zapytałem co myśli o moim projekcie 35 m2 jeszcze przed realizacją. Powiedział tak: „Wojtek, kiedyś oglądałem cyrk i widzę niedźwiedzia jeżdżącego na motorynce, wtedy doszedłem do wniosku, że człowiek może nauczyć się wszystkiego”. Dlatego wiem, że każdy kto nie ma tak zwanych dwóch lewych rąk, poradzi sobie z budową małego domu. Nie mówię o 100-150 m2, bo to już naprawdę olbrzymie przedsięwzięcie, ale 35 m2 – bez problemu.
JAKIE SĄ ZALETY I WADY ZAPROPONOWANEGO PRZEZ PANA ROZWIĄZANIA?
Największą zaletą jest możliwość budowania etapowego… nie trzeba od razu budować 68 m2, bo można zacząć od 35 m2 i po pewnym czasie zrobić rozbudowę, dzięki temu nie musimy od razu wydawać dużej ilości gotówki. Kolejna zaleta to brak 30 – letniej pętli na szyi w postaci kredytu. Nauka, która płynie z budowy oraz to, co najważniejsze – satysfakcja z domu zbudowanego własnymi rękoma. Wada jest tylko jedna – trzeba posiadać działkę, co jak wiadomo jest sporym wydatkiem.
JAKIE SĄ PANA DALSZE PLANY? CZY MA PAN JUŻ JAKIEŚ NOWE POMYSŁY?
Oczywiście mam w zanadrzu kilka projektów w głowie, które chcę zrealizować w kolejnych latach, ale najważniejsze jest dla mnie to, że robię to, co lubię i co sprawia mi ogromną radość, a jeśli przy tym inni na tym korzystają, to daje dodatkowo olbrzymią determinację do działania. Nie spoczywam na laurach. Z taką społecznością codzienne wstawanie do pracy nad projektami jest samą przyjemnością.
